Zrozumieć VAT: czy mam obowiązek rejestracji?

Planujesz założenie własnej firmy i zastanawiasz się, czy musisz od początku jej prowadzenia rozliczać VAT? Pamiętaj, że rejestracja nie zawsze jest konieczna. Przedsiębiorcy mogą skorzystać z dwóch rodzajów zwolnień z VAT. Możliwość z korzystania lub nie ze zwolnień VAT, jest niezależna od wybranej formy opodatkowania (skala, liniowy czy ryczałt). Są to bowiem różne przepisy i obowiązki. Z poniższego wpisu dowiesz się, kiedy możesz skorzystać ze zwolnienia z VAT, a kiedy od razu musisz się rejestrować.

W podatku od towarów i usług (VAT) występują dwa rodzaje zwolnień – podmiotowe i przedmiotowe.

Zwolnienie podmiotowe: czyli limit sprzedaży do 200.000zł

Ustawodawca (zobacz art. 113 ustawy o VAT) zwalnia od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 000 zł. Zwolnienie to ma również zastosowanie do podatników rozpoczynających działalność gospodarczą – jeżeli przewidywana sprzedaż nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym, kwoty 200.000 zł.

Jeśli korzystasz ze zwolnienia podmiotowego – zobowiązany jesteś do prowadzenia ewidencji sprzedaży, która umożliwia weryfikację, kiedy nastąpi przekroczenie progu zwolnienia z VAT. Do VAT należy zarejestrować się przed sprzedażą, która przekracza próg (składając VAT-R).

Przykład:

Pani Janina rozpoczęła działalność gospodarczą 1 lipca 2024. Jej limit zwolnienia to 100.000 zł (proporcjonalnie w pierwszym roku działalności). Jeżeli w roku 2024 jej sprzedaż nie przekroczy 100.000 zł i nie będzie wykonywać czynności obligujących do VAT (np. doradztwo), będzie mogła korzystać ze zwolnienia z VAT w roku 2024 oraz 2025 (w 2025 pilnuje już limitu pełnych 200.000 zł).

Zwolnienie z VAT oznacza brak konieczności składania deklaracji JPK_V7, a także brak podatku należnego (od sprzedaży), a także brak możliwości odliczenia VAT od zakupów (VAT naliczony). Należy to brać pod uwagę przy kalkulacji finansowej działalności. Niekiedy bowiem (np. przy niższej stawce sprzedaży niż standardowa 23%), dobrowolna rejestracja do VAT może być korzystna dla podatnika.

Jeśli korzystasz ze zwolnienia podmiotowego VAT, nie masz prawa do odliczenia (zwrotu) VAT od zakupów. Zapłacony przez Ciebie VAT przy zakupach towarów i usług, jest kosztem podatkowym – o ile wybrana przez Ciebie forma opodatkowania na to pozwala (w ryczałcie nie ma pojęcia kosztu podatkowego).

Pamiętaj, że do limitu zwolnienia podmiotowego (a więc 200.000 zł) nie wlicza się:

• wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów oraz wewnątrzwspólnotowej sprzedaży towarów na odległość, która nie podlega opodatkowaniu podatkiem na terytorium kraju;
• sprzedaży na odległość towarów importowanych, która nie podlega opodatkowaniu podatkiem na terytorium kraju;
• odpłatnej dostawy towarów i odpłatnego świadczenia usług, zwolnionych od podatku na podstawie ustawy o VAT lub rozporządzenia, z wyjątkiem:

– transakcji związanych z nieruchomościami,

– niektórych usług, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12 i 38-41 (np. udzielanie kredytów i pożyczek, gwarancji i poręczeń),

– usług ubezpieczeniowych,

jeżeli czynności te nie mają charakteru transakcji pomocniczych,

• odpłatnej dostawy towarów, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez Ciebie do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.

Do limitu zwolnienia podmiotowego (a więc 200.000 zł) wlicza się najem prywatny nieruchomości oraz ewentualny obrót nieruchomościami. Definicja działalności gospodarczej na cele VAT jest bowiem szersza niż definicja na cele podatku dochodowego. Pamiętaj, aby zweryfikować swoją sytuację z doradcą podatkowym w razie wątpliwości. Zapraszamy do kontaktu !

Zwolnienie przedmiotowe – dotyczące konkretnych usług i towarów

Niekiedy niezależnie czy jesteś czy nie zarejestrowanym podatnikiem VAT, określone usługi i tak będą bez podatku (zwolnione z VAT). Co istotne, nie odzyskasz VAT od zakupów, jeśli jest związany z taką sprzedażą. Zasadą jest bowiem konieczność związku zakupów ze sprzedażą opodatkowaną, aby odzyskać VAT. Zwolnienie z VAT powoduje więc, że pomimo rejestracji – VAT-u od zakupów nie odzyskasz, a przy braku rejestracji (lub rejestracji jako podatnik zwolniony) – większość takich usług nie wejdzie nawet do limitu 200.000 zł (pamiętaj – z wyjątkami, o których było wyżej).

Zwolnienia przedmiotowe możesz znaleźć w art. 43 ustawy VAT oraz rozporządzeniach wydanych na podstawie art. 82 tej ustawy.Są to m.in.:

• dostawy towarów wykorzystywanych wyłącznie na cele działalności zwolnionej od podatku, jeżeli z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego,
• dostawy produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej, dokonywaną przez rolnika ryczałtowego oraz świadczenie usług rolniczych przez rolnika ryczałtowego,
• dostawa terenów niezabudowanych innych niż tereny budowlane,
• usługi w zakresie opieki medycznej,
• usługi transportu sanitarnego.

A kiedy obowiązek rejestracji VAT od razu?

Nie wszyscy podatnicy mają możliwość skorzystania ze zwolnienia podmiotowego (do 200.000 zł). Musisz zarejestrować się jako podatnik VAT (od początku działalności), niezależnie od wartości zrealizowanej sprzedaży (czyli od pierwszej złotówki), jeśli:

• dokonujesz dostawy m.in.:
  • towarów wymienionych w załączniku nr 12 do ustawy VAT (np. złom z metali szlachetnych, antyki powyżej 100 lat, określone odpady i złom elektryczny i elektroniczny),
  • terenów budowlanych,
  • nowych środków transportu,
  • części do pojazdów samochodowych i motocykli,
  • wybranych towarów sprzedawanych na odległość (np. preparaty kosmetyczne, urządzenia elektryczne czy komputery)
  • towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, z określonymi wyjątkami,
• świadczysz usługi:
  • prawnicze,
  • w zakresie doradztwa, z wyjątkiem doradztwa rolniczego związanego z uprawą i hodowlą roślin oraz chowem i hodowlą zwierząt, a także związanego ze sporządzaniem planu zagospodarowania i modernizacji gospodarstwa rolnego,
  • jubilerskie,
  • ściągania długów, w tym factoringu,
• nie masz siedziby działalności gospodarczej na terytorium Polski.

W razie konieczności rejestracji do VAT, złóż VAT-R:

• przed dniem dokonania pierwszej sprzedaży towaru lub usługi, innych niż zwolnione od podatku – w przypadku rozpoczęcia dokonywania tej sprzedaży;
• przed dniem, w którym tracisz prawo do zwolnienia ze względu na wysokość sprzedaży – w przypadku utraty prawa do zwolnienia.

Dobrowolna rejestracja?

Jeżeli chcesz dobrowolnie zrezygnować ze zwolnienia podmiotowego, to należy dokonać tego w następujących terminach:

• przed początkiem miesiąca, w którym rezygnujesz ze zwolnienia ze względu na wysokość sprzedaży oraz zwolnienia przedmiotowego dotyczącego dostawy produktów rolnych i świadczenia usług rolniczych przez rolników ryczałtowych – w przypadku rezygnacji ze zwolnienia;:
• przed dniem wykonania pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT – w przypadku gdy rozpoczynając działalność, od pierwszej wykonanej czynności rezygnujesz ze zwolnienia ze względu na wysokość sprzedaży.

Rejestracja do VAT to trudny temat. Procedury weryfikacji, niejasność przepisów, liczne wyjątki mogą sprawić problemy. W razie wątpliwości skontaktuj się z doradcą podatkowy, który zweryfikuje Twoją sytuację.

Niniejsze podsumowanie ma charakter ogólny i nie stanowi porady podatkowej. Stan prawny jest aktualny na dzień publikacji artykułu. W przypadku zainteresowania poszczególnymi zagadnieniami, zapraszamy do kontaktu.