Obowiązek podatkowy VAT – kiedy rozliczę VAT należny od sprzedaży?
Data obowiązku podatkowego oznacza okres, kiedy należy VAT ze sprzedaży wykazać w odpowiedniej ewidencji podatkowej oraz deklaracji VAT. Data obowiązku podatkowego wpływa na moment powstania zobowiązania podatkowego. Błędne określenie tej daty może więc narazić podatnika VAT na odsetki od zaległości podatkowych.
Zasada ogólna
Co do zasady, obowiązek podatkowy w VAT powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi (patrz art. 19a ustawy o VAT). Czyli w praktyce – jeżeli sprzedano coś w czerwcu to w czerwcu mamy obowiązek podatkowy i za ten miesiąc należy wykazać VAT. Jednakże jak od każdej zasady, istnieją wyjątki. A jeszcze trudniej robi się, gdy wystawiamy fakturę w walucie. I o tych wyjątkach i przeliczaniach w dalszej części wpisu.
Przykład:
Spółka z o.o., będąca czynnym podatnikiem VAT, sprzedała w dniu 12.07.2024 towary o wartości netto 10.000 zł i VAT należnym 2.300 zł. Fakturę za tę dostawę spółka wystawiła w dniu 01.08.2024. Zakładamy, że tej sprzedaży nie dotyczy żaden wyjątek, więc obowiązek podatkowy powstał w dniu sprzedaży, tj. 12.07.2024, niezależnie od faktu, ze faktura została wystawiona w sierpniu 2024 (maksymalny czas na wystawienie faktury to 15.08.2024 – w tym przypadku jest to tylko czynność techniczna, dokumentująca sprzedaż).
VAT od sprzedaży nazywamy VAT należnym, a od zakupów określany jest VAT naliczonym. Pamiętaj, kiedy księgowa lub doradca podatkowy będzie posługiwał się takimi określeniami.
Usługę, dla której w związku z jej świadczeniem ustalane są następujące po sobie terminy płatności lub rozliczeń, uznaje się za wykonaną z upływem każdego okresu, do którego odnoszą się te płatności lub rozliczenia, do momentu zakończenia świadczenia tej usługi. Usługę świadczoną w sposób ciągły przez okres dłuższy niż rok, dla której w związku z jej świadczeniem w danym roku nie upływają terminy płatności lub rozliczeń, uznaje się za wykonaną z upływem każdego roku podatkowego, do momentu zakończenia świadczenia tej usługi.
Szczególny moment obowiązku podatkowego w VAT
Jeżeli ustawa wskazuje na szczególny moment powstania obowiązku podatkowego, to należy go stosować, a nie stosować zasady ogólnej wskazanej powyżej. Poniżej zestawienie wybranych szczególnych momentów podatkowych:
MOMENT OTRZYMANIA CAŁOŚCI LUB CZĘŚCI ZAPŁATY: |
1) wydanie towarów przez komitenta komisantowi na podstawie umowy komisu, |
2) przeniesienia z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienia z mocy prawa, prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie – np. wywłaszczenie gruntu przez gminę, |
3) dokonywanej w trybie egzekucji dostawy towarów, o której mowa w art. 18 ustawy o VAT (np. sprzedaż przez komornika), |
4) świadczenia, na podstawie odrębnych przepisów, na zlecenie sądów powszechnych, administracyjnych, wojskowych lub prokuratury usług związanych z postępowaniem sądowym lub przygotowawczym (np. adwokat z urzędu), |
5) świadczenia usług zwolnionych od podatku zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 37-41 ustawy o VAT (np. udzielanie kredytów, pośrednictwo ubezpieczeniowe), |
6) otrzymania całości lub części dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze, o których mowa w art. 29a ust. 1 ustawy o VAT (tj. dotacje mające bezpośredni wpływ na cenę towaru/usługi, np. w aptekach). UWAGA – OTRZYMANE ZALICZKI/PRZEDPŁATY MOGĄ ZMIENIĆ OBOWIĄZEK PODATKOWY |
MOMENT WYSTAWIENIA FAKTURY, NIE PÓŹNIEJ NIŻ 30 DNIA LICZĄC OD DNIA WYKONANIA USŁUGI: |
1) świadczenia usług budowlanych lub budowlano-montażowych, UWAGA – OTRZYMANE ZALICZKI/PRZEDPŁATY MOGĄ ZMIENIĆ OBOWIĄZEK PODATKOWY |
MOMENT WYSTAWIENIA FAKTURY, NIE PÓŹNIEJ NIŻ 60 LUB 120 DNIA LICZĄC OD DNIA WYDANIA TOWARÓW (W ZALEŻNOŚCI OD UMOWY): |
1) dostawy książek drukowanych (CN ex 4901 10 00, 4901 91 00, ex 4901 99 00 i 4903 00 00) – z wyłączeniem map i ulotek – oraz gazet, czasopism i magazynów, drukowanych (CN 4902), z wyjątkiem wskazanym w ustawie UWAGA – OTRZYMANE ZALICZKI/PRZEDPŁATY MOGĄ ZMIENIĆ OBOWIĄZEK PODATKOWY |
MOMENT WYSTAWIENIA FAKTURY, NIE PÓŹNIEJ NIŻ 90 DNIA LICZĄC OD DNIA WYKONANIA USŁUGI: |
1) czynności polegających na drukowaniu książek (CN ex 4901 10 00, 4901 91 00, ex 4901 99 00 i 4903 00 00) – z wyłączeniem map i ulotek – oraz gazet, czasopism i magazynów (CN 4902) UWAGA – OTRZYMANE ZALICZKI/PRZEDPŁATY MOGĄ ZMIENIĆ OBOWIĄZEK PODATKOWY |
MOMENT WYSTAWIENIA FAKTURY, NIE PÓŹNIEJ NIŻ UPŁYW TERMINU PŁATNOŚCI: |
1) dostaw energii elektrycznej, cieplnej lub chłodniczej oraz gazu przewodowego |
2) świadczenia usług: – telekomunikacyjnych, – wymienionych w poz. 24-37, 50 i 51 załącznika nr 3 do ustawy (np. usługi dostawy wody za pośrednictwem sieci wodociągowych, zbierania czy obróbką niektórych odpadów, zamiatania śmieci czy usuwania śniegu), – najmu, dzierżawy, leasingu lub usług o podobnym charakterze, – ochrony osób oraz usług ochrony, dozoru i przechowywania mienia, – stałej obsługi prawnej i biurowej, – dystrybucji energii elektrycznej, cieplnej lub chłodniczej oraz gazu przewodowego – z wyjątkiem usług, do których stosuje się art. 28b, stanowiących import usług. UWAGA PRZY TEGO TYPU USŁUGACH, OTRZYMANE ZALICZKI NIE ZMIENIAJĄ NAM DATY OBOWIĄZKU PODATKOWEGO |
MOMENT WYSTAWIENIA FAKTURY, NIE PÓŹNIEJ NIŻ 15. DZIEŃ NASTĘPNEGO MIESIĄCA PO DOSTAWIE TOWARÓW |
wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów UWAGA OTRZYMANE ZALICZKI NIE PRZESUWAJĄ OBOWIĄZKU PODATKOWEGO |
A co z zaliczkami, zadatkami i płatnościami z góry?
Niezależnie czy stosowaliśmy zasadę ogólną czy szczególną – inaczej powinniśmy postąpić w razie otrzymania zaliczek, zadatków i innych przedpłat.
Jeżeli przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi otrzymano całość lub część zapłaty, w szczególności przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, wkład budowlany lub mieszkaniowy przed ustanowieniem spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty, z wyjątkiem m.in. dostaw towarów i świadczenia usług, w stosunku do których obowiązek podatkowy powstaje w sposób, o którym mowa w ust. 5 pkt 4 ustawy o VAT (a więc w momencie wystawienia faktury, nie później niż upływ terminu płatności – np. dostawy energii czy usługi telekomunikacyjne) oraz wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów.
Przykład:
Spółka wykonała w dniu 10 lipca 2024 usługę budowlaną. Wartość usługi to 10.000 zł netto, 2.300 zł VAT. Zaliczkę na tę usługę w kwocie 6.000 zł spółka otrzymała w czerwcu 2024. A końcową fakturę za usługę wystawiła w dniu 01.08.2024. Kiedy powstanie obowiązek podatkowy? Od zaliczki w czerwcu 2024 (brutto 6.000 zł, w tym VAT liczony metodą „w stu” 1.122 zł) oraz w pozostałej kwocie w dniu 01.08.2024 (tj. dacie wystawienia faktury) – 1.178 zł VAT. Gdyby jednak podatnik wystawił fakturę w dniu np. 01.09.2024, obowiązek podatkowy powstałby 30. dnia po dacie sprzedaży (tj. 09.08.2024).
Przykład:
Spółka wystawiła w dniu 14 czerwca 2024 fakturę za najem pomieszczeń biurowych za miesiąc czerwiec 2024, z terminem płatności 20 lipca 2024. Spółka otrzymała na usługę zaliczkę w dniu 20 maja 2024. Obowiązek podatkowy od usługi najmu za czerwiec powstał w dniu 14 czerwca 2024, tj. w dacie wystawienia faktury, pomimo otrzymania zaliczki w miesiącu maju 2024. Najem należy bowiem do tych wyjątków, gdzie otrzymane zaliczki i przedpłaty nie przesuwają szczególnego obowiązku podatkowego.
A jaki kurs do przeliczenia waluty do VAT?
Co do zasady, w razie gdy kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania są określone w walucie obcej, przeliczenia na złote dokonuje się według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego.
Jeżeli jednak podatnik wystawi fakturę przed powstaniem obowiązku podatkowego, przeliczenia na złote dokonuje się według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia faktury.
Na cele VAT, ustawodawca przewiduje również, że do przeliczenia na złote można stosować kursy wynikające z przepisów o podatku dochodowym. Podatnik wybierający ujednolicenie kursu na cele VAT i PIT/CIT musi je jednak stosować rzez co najmniej 12 kolejnych miesięcy, licząc od miesiąca, w którym je podatnik wybrał. Również w druga stronę (powrót do kursów VAT) – wybór ten powinien trwać co najmniej 12 kolejnych miesięcy.
Przykład:
Spółka dokonała WDT w dniu 10.07.2024 na kwotę 10.000 EUR, a fakturę do tej dostawy wystawiła 15.07.2024. W VAT obowiązek podatkowy powstał w dniu 15.07.2024 i należy zastosować kurs średni NBP z dnia poprzedzającego obowiązek podatkowy, czyli z 14.07.2024. Jeżeli jednak spółka postanowiła ujednolicić kursy walut do przeliczania na gruncie CIT (podatku dochodowego) i VAT – może przez co najmniej 12 miesięcy stosować kurs przyjęty do rozliczeń CIT (w tym przypadku kurs z dnia poprzedzającego dzień uzyskania przychodu, tj. 09.07.2024).
Podsumowanie – obowiązek podatkowy w wybranych transakcjach
USŁUGI BUDOWLANE |
Obowiązek podatkowy powstaje: • z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty – w zakresie, w jakim zapłata ta zostanie otrzymana przed wykonaniem usługi, • z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż 30 dnia, licząc od dnia wykonania usługi – w pozostałym zakresie. UWAGA: datą wykonania usługi w branży budowlanej jest najczęściej data protokołu odbioru robót. Nie zawsze jednak tak musi być. Inną datę może przewidywać umowa. Zweryfikuj tę datę, gdyż może wpłynąć na Twoje zobowiązania podatkowe. |
WEWNĄTRZWSPÓLNOTOWA DOSTAWA TOWARÓW |
W wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury przez podatnika, nie później jednak niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano tej dostawy. W przypadku wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów wykonywanej w sposób ciągły przez okres dłuższy niż miesiąc uważa się ją za dokonaną z upływem każdego miesiąca do czasu zakończenia dostawy tych towarów. |
NAJEM, DZIERŻAWA, LEASING: |
Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż z upływem terminu płatności. |
STAŁA OBSŁUGA PRAWNA LUB BIUROWA: |
Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż z upływem terminu płatności. |
USŁUGI OCHRONY OSÓB LUB MIENIA |
Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż z upływem terminu płatności. |
Jeżeli interesujesz się tym tematem, masz wątpliwości lub potrzebujesz doradztwa w zakresie VAT – skontaktuj się z nami. Oferujemy kompleksowe wsparcie doradcy podatkowego i księgowego. Zapraszamy !
Niniejsze podsumowanie ma charakter ogólny i nie stanowi porady podatkowej. Stan prawny jest aktualny na dzień publikacji artykułu. W przypadku zainteresowania poszczególnymi zagadnieniami, zapraszamy do kontaktu.